Chemics

 2. 2. K‹MYASAL DENGE

NO2(g) + CO (g)    → NO (g) + CO2(g)

Kapalı bir kapta kırmızımsı- kahverengi NO2

gazı ve renksiz CO gazı tepkimeye girerse  tepkime  olurken renk  gittikçe  açılır.  En sonunda  öyle  bir  an  gelirki  renk

değişimi artık durur. Bu,sistemin dengeye erişmesi demektir.

Sistem dengeye ulaşırken, önce çok miktarda olan NO2

ve CO'ten belirli bir hızla NO ve CO2 oluşur. Fakat sistemdeki NO ve CO2 derişiminin gittikçe artışı, ters yöndeki

tepkimeyi gittikçe hızlanmasına neden olur. Bir süre sonra iki yöndeki tepkime hızları eşitlenip kimyasal dengeye varılır.

Dengedeki bu tepkimeyi NO2(g) + CO (g) NO (g) + CO2(g) şeklinde yazarız. Madde deriflimlerinin sabit olması, tersinir tepkimelerde ileri tepkime hızının, geri tepkime hızına eşit olduğunu ve kimyasal dengeye ulaşıldığını gösterir.  Grafik 2.'1'de

gösterildiği  gibi  dengeye  ulaşan   bir sistemde  madde  derişimleri sabittir.  Madde derişimlerinin sabit   olması, tersinir tepkimelerde ileri tepkime hızının geri tepkime

hızına eşit olduğunu ve kimyasal dengeye ulaşıldığını gösterir. (Grafik 2.2)

a.  Homojen Denge

Tepkimede  yer  alan  maddelerin  hepsi  aynı  fazda  iseler  bu  tür  tepkimelerin dengesine homojen denge denir.

ÖRNEK  2:

1.  H2(g) + I2(g)             2HI (g)

2.  2Fe+3 (suda) + Sn+2 (suda )             2Fe+2(suda) + Sn +4

(suda)

Yukarıdaki tepkimelerde; girenlerin ve ürünlerin hepsi ya gaz ya  da sulu çözeltide iyonlar hâlinde olduğu için bu tepkimeler homojendir.

b.  Heterojen denge

Bir  kimyasal  tepkimede  tepkimeye  giren  ve  çıkan  maddeler  farklı  fazda  ise kurulan dengeye heterojen denge denir.

ÖRNEK3:

1.  CaCO3(k)              CaO (k) + CO2(g)

2.  3 Fe+2(suda) + NO3-(suda) +4H+(suda)           3 Fe+3

(suda) + NO (g) +2H2O(s) 30

verilen örneklerde girenler ve ürünler farklı fazda oldukları için kurulan iki denge de heterojendir.

                                        SORULAR

1)Kimyasal dengenin oluşması için;

       I. Girenlerin ve ürünlerin mol sayısı eşit olmalıdır.

      II. İleri reaksiyonun hızı, geri reaksiyonun hızına eşit olmalıdır.

 III.Reaksiyon kapalı bir kapta sabit sıcaklıkta gerçekleşmelidir.

        İfadelerinden hangileri kesin doğrudur?

        A)  Yalnız I                                   B)  I ve II

        C)  II ve III                                    D)  I ve III

                                     E)  I, II ve III  

Doğru cevap: C

2)

Soru 4.  Kapalı bir kapta sabit sıcaklıkta meydana gelen bir reaksiyonun mekanizması ;

                I.            (yavaş)

              II.                     (hızlı)

             III.                   (hızlı)

Olarak verilmiştir. Bu reaksiyonun denge Bağıntısı nedir?

        A)                                B)  

        C)                                D)  

                                       E)  

Doğru Cevap: B

Ayşegül ERTOK